Đại học Edinburgh
(viết tắt Edin. trong các văn bản giấy tờ), thành lập năm 1582, là trường đại học lâu đời thứ sáu trong thế giới nói tiếng Anh và là một trong những trường đại học cổ đại của Scotland. Trường đại học ở trong thành phố Edinburgh, với nhiều ngôi nhà cổ trong khu Old Town thuộc sở hữu của trường này.
Trường đại học này đóng một vai trò quan trọng trong việc khiến cho Edinburgh trở thành một trung tâm tri thức chính trong Thời kỳ Khai sáng, và đã tạo ra biệt danh cho thành phố là Athens của miền Bắc. Các cựu sinh viên của trường bao gồm một số nhân vật quan trọng của lịch sử hiện đại, bao gồm nhà vật lý James Clerk Maxwell, triết gia David Hume, nhà toán học Thomas Bayes,
Thomas Bayes (1701-1761) là nhà thống kê học, nhà triết học người Anh.Bayes cũng là người đứng đấu các tín đồ giáo hội trưởng lão. Ông là người đặt nền móng cho thống kê Bayes. Định lý Bayes, phát minh quan trọng nhất của ông, đặc biệt hữu dụng trong dự đoán thống kê.
Nhà giải phẫu học Joseph Lister,
Joseph Lister, Nam tước Lister thứ nhất, OM, FRS (5 tháng 4 năm 1827 – 10 tháng 2 năm 1912) là một bác sĩ phẫu thuật người Anh. Ông đã đề xuất ý tưởng về giải phẫu vô trùng tại Bệnh viện hoàng gia Glasgow. Lister đã giới thiệu thành công chất carbolic acid (phenol) để khử trùng các dụng cụ giải phẫu và làm sạch vết thương.
Người tham gia ký Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ James Wilson, John Witherspoon và Benjamin Rush, nhà phát minh Alexander Graham Bell,
Alexander Graham Bell, Ông là người đầu tiên được cấp bằng sáng chế phát minh điện thoại (sau này bị hiểu lầm là người phát minh ra điện thoại dù thực tế người đầu tiên phát minh ra điện thoại là Antonio Meucci). Ông tân dụng ý tưởng của những người tiền nhiệm bằng cách phát triển biến chúng thích hợp với thị trường và thành cơ hội kinh doanh. Ông cũng đồng sáng lập Phòng thí nghiệm Bell, Công ty điện thoại Bell (Bell Telephone Company) và Công ty Điện thoại và Điện báo Hoa Kỳ (AT&T) vào năm 1885. Để vinh danh ông, đơn vị đo lường cường độ âm thanh được đặt tên là Bel, chủ yếu được gọi là decibel.
Nhà văn nổi tiếng như Sir Arthur Conan Doyle,
Sir Arthur Conan Doyle (22 tháng 5 năm 1859 – 7 tháng 7 năm 1930) là một nhà văn người Scotland nổi tiếng với tiểu thuyết trinh thám Sherlock Holmes, tác phẩm được cho là một sáng kiến lớn trong lĩnh vực tiểu thuyết trinh thám. Tên ban đầu của Sherlock Holmes vốn là Shelling Ford (tên thám tử chưa hoàn thiện). Các tác phẩm của ông bao gồm nhiều truyện khoa học giả tưởng, tiểu thuyết lịch sử, kịch lịch sử, tiểu thuyết, thơ và bút ký.
Robert Louis Stevenson, J.M. Barrie và Sir Walter Scott. Những người có liên quan bao gồm 23 người đoạt giải Nobel, 2 người đoạt giải Turing, 1 người đoạt giải Abel, 1 người đoạt huy chương Fields, 2 người đoạt giải Pulitzer, 3 Thủ tướng Anh, 2 người đương chức tại Tòa án Tối cao Vương quốc Anh, và một số người đoạt huy chương vàng Olympic.[14] Trường có liên kết chặt chẽ với Vương thất Anh, với Công tước xứ Edinburgh giữ vị trí hiệu trưởng từ 1953 tới năm 2010 và sau đó là Vương nữ Anne kể từ năm 2011.
Vương nữ Anne, Vương nữ Vương thất KG KT GCVO (Anne Elizabeth Alice Louise, sinh vào ngày 15 tháng 8 năm 1950), là con thứ hai và con gái duy nhất của Nữ vương Elizabeth II và Philip, Vương tế Anh, em gái của Quốc vương Charles III. Tại thời điểm chào đời, bà đứng thứ ba trong danh sách thừa kế các ngai vàng của Vương quốc Anh (phía sau mẹ và anh trai) và xếp thứ hai (sau khi mẹ bà lên ngôi Nữ vương Anh) và trị vì 16 quốc gia độc lập thuộc Khối Thịnh vượng chung Anh. Tuy nhiên, sau khi có sự ra đời của hai em trai cùng với sáu cháu trai và cháu gái, và bốn chắt trai và chắt gái, hiện nay bà xếp thứ 16 trong danh sách kế thừa ngai vàng Vương quốc Liên hiệp Anh.
Edinburgh nhận được khoảng 60.000 đơn đăng ký nhập học mỗi năm, trở thành trường đại học nổi tiếng thứ hai ở Anh theo khối lượng đơn đăng ký
Các cựu học sinh và giảng viên nỗi bật của Edinburgh:
Các trường đại học được kết hợp, thông qua cựu sinh viên và nhân viên học tập, với một số đóng góp ý nghĩa và khoa học quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại, bao gồm cả việc đặt nền móng của thống kê Bayes (Thomas Bayes), cơ học lượng tử (Max Born),
Max Born (11 tháng 12 năm 1882 – 5 tháng 1 năm 1970) là một nhà vật lý và một nhà toán học người Đức. Ông được trao thẳng giải Nobel Vật lý vào năm 1954.
Thận học (Richard Bright), lý thuyết của tiến hóa (Charles Darwin), phát triển ban đầu của xã hội học (Adam Ferguson), địa chất học hiện đại (James Hutton), phẫu thuật sát trùng (Joseph Lister), lý thuyết cổ điển của điện từ học (James Clerk Maxwell)
James Clerk Maxwell FRS FRSE (13 tháng 6 năm 1831 – 5 tháng 11 năm 1879) là một nhà toán học, một nhà vật lý học người Scotland.[3][4][5] Thành tựu nổi bật nhất của ông đó là thiết lập lên lý thuyết cổ điển về bức xạ điện từ, mà đã lần đầu tiên bắc chiếc cầu nối giữa điện học, từ học, và ánh sáng như là biểu hiện của cùng một hiện tượng. Phương trình Maxwell của trường điện từ đã được gọi là “lần thống nhất vĩ đại thứ hai trong vật lý”[6] sau lần thống nhất bởi Isaac Newton.
Với bài báo Một lý thuyết động lực học của trường điện từ công bố năm 1865, Maxwell đã chứng tỏ được rằng lực tĩnh điện và từ trường lan truyền trong không gian như là các sóng chuyển động với vận tốc bằng tốc độ ánh sáng. Maxwell cho rằng ánh sáng là một dạng dao động sóng trong cùng một môi trường mà là nguyên nhân gây các các hiện tượng điện và từ.[7] Sự thống nhất của ánh sáng với các hiện tượng điện đã đưa đến tiên đoán tồn tại sóng vô tuyến.
Và nhiệt động lực học (William John Macquorn Rankine); sự phát hiện/phát minh ra cacbon dioxide (Joseph Black), Nhiệt ẩn (Joseph Black), nhiệt dung (Joseph Black)
Joseph Black (16 tháng 4 năm 1728 tại Bordeaux – 10 tháng 11 năm 1799 tại Edinburgh) là một nhà vật lý và nhà hóa học người Scotland. Joseph Black là một trong những nhà vật lý, hóa học nổi tiếng từng giữ chức vụ giáo sư ở Đại học Glasgow.
Vắc-xin HPV (Ian Frazer),
Sir Ian Frazer (sinh ngày 6 tháng 1 năm 1953 tại Glasgow, Scotland) là bác sĩ nghiên cứu miễn dịch học, nổi tiếng nhờ công trình nghiên cứu tìm vaccine chống siêu vi trùng HPV, nguyên nhân gây bệnh ung thư cổ tử cung. Ông dược trao giải thưởng người Úc của năm 2006.
Ông Fraser tu nghiệp y khoa, chuyên khoa miễn nhiễm học tại Edinburgh. Di cư sang thành phố Melbourne nước Úc năm 1980 và năm 1985 lên dạy tại Đại học Queensland, sau đó làm viện trưởng viện nghiên cứu miễn nhiễm và ung thư của nhà thương Princess Alexandra.
Cơ chế Higgs (Peter Higgs và Tom Kibble),
Sir Peter Ware Higgs (phiên âm tiếng Việt: Pi-tơ Oe Hếch), FRS, FRSE, FKC (sinh ngày 29 tháng 5 năm 1929) là một nhà vật lý lý thuyết người Anh và giáo sư danh dự tại Đại học Edinburgh. Ông giành giải Nobel Vật lý năm 2013.
Vắcxin viêm gan B (Kenneth Murray), nitơ (Daniel Rutherford), gây mê dùng chloroform (James Young Simpson) và SARS (Nanshan Zhong); phát minh ra điện thoại (Alexander Graham Bell), ống tiêm dưới da (Alexander Wood), kính vạn hoa (David Brewster),
Sir David Brewster (1781-1868) là nhà vật lý, nhà toán học, nhà thiên văn học, nhà phát minh, nhà văn, nhà sử học người Scotland. Năm 1815, Brewster đã mô tả mối liên hệ toán học đơn giản giữa chiết suất của một chất phản xạ với góc mà ánh sáng đi tới trên chất sẽ bị phân cực[2]. Năm 1816 khi đang làm thí nghiệm về phân cực ánh sáng, ông đã phát minh ra kính vạn hoa. Năm 1849, Brewster phát triển mô hình kính nhìn nổi, một dụng cụ dùng để xem các bản in nổi trở nên phổ biến trong các phòng hội họa thời Victoria của Anh[2]. Tên của ông được đặt cho tiểu hành tinh 10315 Brewster.
Cáp treo (Fleeming Jenkin), phích nước (James Dewar), ATM (John Shepherd-Barron), phòng lặn (John Scott Haldane), và thụ tinh trong ống nghiệm (Robert Edwards).
Các cựu sinh viên và giảng viên khác của trường đại học đã bao gồm các thành viên tham gia ký Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ James Wilson, John Witherspoon và Benjamin Rush, Thủ tướng Gordon Brown, Lord Palmerston và Lord John Russell (người cuối cùng đã trúng tuyển vào Edinburgh, nhưng không tốt nghiệp), nhà du hành vũ trụ Piers Sellers, nhà sinh vật học Ian Wilmut, nhà địa chất học Archibald Geikie và William Edmond Logan, nhà vật lý học Sir David Brewster, John Robison và Peter Guthrie Tait, các nhà văn Sir Arthur Conan Doyle, Robert Louis Stevenson, J.M. Barrie, Sir Walter Scott
Ngài Walter Scott, Nam tước thứ nhất (15 tháng 8 năm 1771 – 21 tháng 9 năm 1832), là một nhà sử học, tiểu thuyết gia, nhà thơ và nhà viết kịch người Scotland. Nhiều tác phẩm của ông vẫn là tác phẩm kinh điển của văn học châu Âu và Scotland, đặc biệt là các tiểu thuyết Ivanhoe (1819), Rob Roy (1817), Waverley (1814), Old Mortality ((1816), Trái tim của Mid-Lothian (1818) và Cô dâu của Lammermoor (1819), cùng với những bài thơ tự sự Marmion (1808) và The Lady of the Lake (1810). Ông có ảnh hưởng lớn đến văn học Âu Mỹ.
Và Alistair Moffat, nhà kinh tế học Kenneth E. Boulding, James Mirrlees
Ngài James Alexander Mirrlees (5 tháng 7 năm 1936 – 29 tháng 8 năm 2018) là một nhà kinh tế người Scotland và nhận giải Nodel Kinh tế năm 1996. Ông được phong tước hiệp sĩ vào năm 1998.
Ông sinh tại Minnigaff, Kirkcudbrightshire, Mirrlees được học tại Đại học Edinburgh (thạc sĩ toán và triết học tự nhiên vào năm 1957) và Trinity College, Cambridge (bằng toán học và tiến sĩ năm 1964 với luận án tiêu đề Lập kế hoạch tối ưu cho một nền kinh tế năng động)
và John Hardman Moore, nhà sử học Sir Tom Devine, diễn viên Ian Charleson, nhạc sĩ sáng tác Kenneth Leighton, James MacMillan, và William Wordsworth, các nhà hóa học William Henry, David Leigh, Guy Lloyd-Jones và Alexander R. Todd,
Alexander Robertus Todd (1907-1997) là nhà hóa học người Scotland. Ông đoạt Giải Nobel Hóa học năm 1957 khi có những nghiên cứu về nucleotide[1]. Sau khi nhận bằng tiến sĩ từ các trường đại học của Frankfurt am Main (1931) và Oxford (1933), Todd đã công bố các bài viết với Lister Institute of Preventive Medicine, London, và Đại học London trước khi trở thành giáo sư hóa học hữu cơ tại Đại học Manchester (1938 -44) và sau đó tại Cambridge (1944-71), nơi ông còn là bậc thầy của Trường Cao đẳng Chúa Kitô (1963-78). Ông được bổ nhiệm làm hiệu trưởng của trường Đại học Strathclyde năm 1975 và là giáo sư thỉnh giảng của Đại học Bách khoa Hatfield (1978-86).
Nhà thực vật học Robert Brown, nhà giải phẫu học James Barry, nhà toán học Colin Maclaurin, người học đa năng Thomas Young, triết gia David Hume, phi công Eric “Winkle” Brown, cựu BP CEO Tony Hayward, cựu giám đốc MI5 Stella Rimington, nhà lý thuyết John Dickie và Robert Preus, nhà toán học (nhận giải Fields) và chủ tịch của Hội Hoàng gia Edinburgh Sir Michael Atiyah,
Sir Michael Francis Atiyah, OM, FRS, FRSE (22 tháng 4 năm 1929 – 11 tháng 1 năm 2019) là một nhà toán học người Anh, và được coi là một trong những nhà toán học có ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20.
Cựu Bộ trưởng Nội vụ và Thủ tướng của Exchequer Sir John Anderson và Tasmina Ahmed-Sheikh thành viên Quốc hội của khu vực Ochil và South Perthshire.
